1 |
yudhiṣṭhira uvāca |
1 |
māndhātā rājaœārdūlas triṣu lokeṣu viœrutaḥ
kathaṃ jāto mahābrahman yauvanāœvo nṛpottamaḥ
kathaṃ caitāṃ parāṃ kāṣṭhāṃ prāptavān amitadyutiḥ |
2 |
yasya lokās trayo vaœyā viṣṇor iva mahātmanaḥ
etad icchāmy ahaṃ œrotuṃ caritaṃ tasya dhīmataḥ |
3 |
yathā māndhātṛœabdaœ ca tasya œakrasamadyuteḥ
janma cāprativīryasya kuœalo hy asi bhāṣitum |
4 |
lomaœa uvāca |
4 |
œṛṇuṣvāvahito rājan rājñas tasya mahātmanaḥ
yathā māndhātṛœabdo vai lokeṣu parigīyate |
5 |
ikṣvākuvaṃœaprabhavo yuvanāœvo mahīpatiḥ
so 'yajat pṛthivīpāla kratubhir bhūridakṣiṇaiḥ |
6 |
aœvamedhasahasraṃ ca prāpya dharmabhṛtāṃ varaḥ
anyaiœ ca kratubhir mukhyair vividhair āptadakṣiṇaiḥ |
7 |
anapatyas tu rājarṣiḥ sa mahātmā dṛḍhavrataḥ
mantriṣv ādhāya tad rājyaṃ vananityo babhūva ha |
8 |
œāstradṛṣṭena vidhinā saṃyojyātmānam ātmanā
pipāsāœuṣkahṛdayaḥ praviveœāœramaṃ bhṛgoḥ |
9 |
tām eva rātriṃ rājendra mahātmā bhṛgunandanaḥ
iṣṭiṃ cakāra saudyumner maharṣiḥ putrakāraṇāt |
10 |
saṃbhṛto mantrapūtena vāriṇā kalaœo mahān
tatrātiṣṭhata rājendra pūrvam eva samāhitaḥ
yat prāœya prasavet tasya patnī œakrasamaṃ sutam |
11 |
taṃ nyasya vedyāṃ kalaœaṃ suṣupus te maharṣayaḥ
rātrijāgaraṇaœrāntāḥ saudyumniḥ samatītya tān |
12 |
œuṣkakaṇṭhaḥ pipāsārtaḥ pāṇīyārthī bhṛœaṃ nṛpaḥ
taṃ praviœyāœramaṃ œrāntaḥ pāṇīyaṃ so 'bhyayācata |
13 |
tasya œrāntasya œuṣkeṇa kaṇṭhena kroœatas tadā
nāœrauṣīt kaœ cana tadā œakuner iva vāœitam |
14 |
tatas taṃ kalaœaṃ dṛṣṭvā jalapūrṇaṃ sa pārthivaḥ
abhyadravata vegena pītvā cāmbho vyavāsṛjat |
15 |
sa pītvā œītalaṃ toyaṃ pipāsārto mahīpatiḥ
nirvāṇam agamad dhīmān susukhī cābhavat tadā |
16 |
tatas te pratyabudhyanta ṛṣayaḥ sanarādhipāḥ
nistoyaṃ taṃ ca kalaœaṃ dadṛœuḥ sarva eva te |
17 |
kasya karmedam iti ca paryapṛcchan samāgatāḥ
yuvanāœvo mayety eva satyaṃ samabhipadyata |
18 |
na yuktam iti taṃ prāha bhagavān bhārgavas tadā
sutārthaṃ sthāpitā hy āpas tapasā caiva saṃbhṛtāḥ |
19 |
mayā hy atrāhitaṃ brahma tapa āsthāya dāruṇam
putrārthaṃ tava rājarṣe mahābalaparākrama |
20 |
mahābalo mahāvīryas tapobalasamanvitaḥ
yaḥ œakram api vīryeṇa gamayed yamasādanam |
21 |
anena vidhinā rājan mayaitad upapāditam
abbhakṣaṇaṃ tvayā rājann ayuktaṃ kṛtam adya vai |
22 |
na tv adya œakyam asmābhir etat kartum ato 'nyathā
nūnaṃ daivakṛtaṃ hy etad yad evaṃ kṛtavān asi |
23 |
pipāsitena yāḥ pītā vidhimantrapuraskṛtāḥ
āpas tvayā mahārāja mattapovīryasaṃbhṛtāḥ
tābhyas tvam ātmanā putram evaṃvīryaṃ janiṣyasi |
24 |
vidhāsyāmo vayaṃ tatra taveṣṭiṃ paramādbhutām
yathā œakrasamaṃ putraṃ janayiṣyasi vīryavān |
25 |
tato varṣaœate pūrṇe tasya rājño mahātmanaḥ
vāmaṃ pārœvaṃ vinirbhidya sutaḥ sūrya ivāparaḥ |
26 |
niœcakrāma mahātejā na ca taṃ mṛtyur āviœat
yuvanāœvaṃ narapatiṃ tad adbhutam ivābhavat |
27 |
tataḥ œakro mahātejās taṃ didṛkṣur upāgamat
pradeœinīṃ tato 'syāsye œakraḥ samabhisaṃdadhe |
28 |
mām ayaṃ dhāsyatīty evaṃ paribhāṣṭaḥ sa vajriṇā
māndhāteti ca nāmāsya cakruḥ sendrā divaukasaḥ |
29 |
pradeœinīṃ œakradattām āsvādya sa œiœus tadā
avardhata mahīpāla kiṣkūṇāṃ ca trayodaœa |
30 |
vedās taṃ sadhanurvedā divyāny astrāṇi ceœvaram
upatasthur mahārāja dhyātamātrāṇi sarvaœaḥ |
31 |
dhanur ājagavaṃ nāma œarāḥ œṛṅgodbhavāœ ca ye
abhedyaṃ kavacaṃ caiva sadyas tam upasaṃœrayan |
32 |
so 'bhiṣikto maghavatā svayaṃ œakreṇa bhārata
dharmeṇa vyajayal lokāṃs trīn viṣṇur iva vikramaiḥ |
33 |
tasyāpratihataṃ cakraṃ prāvartata mahātmanaḥ
ratnāni caiva rājarṣiṃ svayam evopatasthire |
34 |
tasyeyaṃ vasusaṃpūrṇā vasudhā vasudhādhipa
teneṣṭaṃ vividhair yajñair bahubhiḥ svāptadakṣiṇaiḥ |
35 |
citacaityo mahātejā dharmaṃ prāpya ca puṣkalam
œakrasyārdhāsanaṃ rājaṃl labdhavān amitadyutiḥ |
36 |
ekāhnā pṛthivī tena dharmanityena dhīmatā
nirjitā œāsanād eva saratnākarapattanā |
37 |
tasya cityair mahārāja kratūnāṃ dakṣiṇāvatām
caturantā mahī vyāptā nāsīt kiṃ cid anāvṛtam |
38 |
tena padmasahasrāṇi gavāṃ daœa mahātmanā
brāhmaṇebhyo mahārāja dattānīti pracakṣate |
39 |
tena dvādaœavārṣikyām anāvṛṣṭyāṃ mahātmanā
vṛṣṭaṃ sasyavivṛddhyarthaṃ miṣato vajrapāṇinaḥ |
40 |
tena somakulotpanno gāndhārādhipatir mahān
garjann iva mahāmeghaḥ pramathya nihataḥ œaraiḥ |
41 |
prajāœ caturvidhās tena jitā rājan mahātmanā
tenātmatapasā lokāḥ sthāpitāœ cāpi tejasā |
42 |
tasyaitad devayajanaṃ sthānam ādityavarcasaḥ
paœya puṇyatame deœe kurukṣetrasya madhyataḥ |
43 |
etat te sarvam ākhyātaṃ māndhātuœ caritaṃ mahat
janma cāgryaṃ mahīpāla yan māṃ tvaṃ paripṛcchasi |