1 |
sātyakir uvāca |
1 |
na rāma kālaḥ paridevanāya; yad uttaraṃ tatra tad eva sarve
samācarāmo hy anatītakālaṃ; yudhiṣṭhiro yady api nāha kiṃ cit
|
2 |
ye nāthavanto hi bhavanti loke; te nātmanā karma samārabhante
teṣāṃ tu kāryeṣu bhavanti nāthāḥ; œaibyādayo rāma yathā yayāteḥ
|
3 |
yeṣāṃ tathā rāma samārabhante; kāryāṇi nāthāḥ svamatena loke
te nāthavantaḥ puruṣapravīrā; nānāthavat kṛcchram avāpnuvanti
|
4 |
kasmād ayaṃ rāmajanārdanau ca; pradyumnasāmbau ca mayā sametau
vasaty araṇye saha sodarīyais; trailokyanāthān adhigamya nāthān
|
5 |
niryātu sādhv adya daœārhasenā; prabhūtanānāyudhacitravarmā
yamakṣayaṃ gacchatu dhārtarāṣṭraḥ; sabāndhavo vṛṣṇibalābhibhūtaḥ
|
6 |
tvaṃ hy eva kopāt pṛthivīm apīmāṃ; saṃveṣṭayes tiṣṭhatu œārṅgadhanvā
sa dhārtarāṣṭraṃ jahi sānubandhaṃ; vṛtraṃ yathā devapatir mahendraḥ
|
7 |
bhrātā ca me yaœ ca sakhā guruœ ca; janārdanasyātmasamaœ ca pārthaḥ
yadartham abhyudyatam uttamaṃ tat; karoti karmāgryam apāraṇīyam
|
8 |
tasyāstravarṣāṇy aham uttamāstrair; vihatya sarvāṇi raṇe 'bhibhūya
kāyāc chiraḥ sarpaviṣāgnikalpaiḥ; œarottamair unmathitāsmi rāma
|
9 |
khaḍgena cāhaṃ niœitena saṃkhye; kāyāc chiras tasya balāt pramathya
tato 'sya sarvān anugān haniṣye; duryodhanaṃ cāpi kurūṃœ ca sarvān
|
10 |
āttāyudhaṃ mām iha rauhiṇeya; paœyantu bhaumā yudhi jātaharṣāḥ
nighnantam ekaṃ kuruyodhamukhyān; kāle mahākakṣam ivāntakāgniḥ
|
11 |
pradyumnamuktān niœitān na œaktāḥ; soḍhuṃ kṛpadroṇavikarṇakarṇāḥ
jānāmi vīryaṃ ca tavātmajasya; kārṣṇir bhavaty eṣa yathā raṇasthaḥ
|
12 |
sāmbaḥ sasūtaṃ sarathaṃ bhujābhyāṃ; duḥœāsanaṃ œāstu balāt pramathya
na vidyate jāmbavatīsutasya; raṇe 'viṣahyaṃ hi raṇotkaṭasya
|
13 |
etena bālena hi œambarasya; daityasya sainyaṃ sahasā praṇunnam
vṛttorur atyāyatapīnabāhur; etena saṃkhye nihato 'œvacakraḥ
ko nāma sāmbasya raṇe manuṣyo; gatvāntaraṃ vai bhujayor dhareta
|
14 |
yathā praviœyāntaram antakasya; kāle manuṣyo na viniṣkrameta
tathā praviœyāntaram asya saṃkhye; ko nāma jīvan punar āvrajeta
|
15 |
droṇaṃ ca bhīṣmaṃ ca mahārathau tau; sutair vṛtaṃ cāpy atha somadattam
sarvāṇi sainyāni ca vāsudevaḥ; pradhakṣyate sāyakavahnijālaiḥ
|
16 |
kiṃ nāma lokeṣv aviṣahyam asti; kṛṣṇasya sarveṣu sadaivateṣu
āttāyudhasyottamabāṇapāṇeœ; cakrāyudhasyāpratimasya yuddhe
|
17 |
tato 'niruddho 'py asicarmapāṇir; mahīm imāṃ dhārtarāṣṭrair visaṃjñaiḥ
hṛtottamāṅgair nihataiḥ karotu; kīrṇāṃ kuœair vedim ivādhvareṣu
|
18 |
gadolmukau bāhukabhānunīthāḥ; œūraœ ca saṃkhye niœaṭhaḥ kumāraḥ
raṇotkaṭau sāraṇacārudeṣṇau; kulocitaṃ viprathayantu karma
|
19 |
savṛṣṇibhojāndhakayodhamukhyā; samāgatā kṣatriyaœūrasenā
hatvā raṇe tān dhṛtarāṣṭraputrāṃl; loke yaœaḥ sphītam upākarotu
|
20 |
tato 'bhimanyuḥ pṛthivīṃ praœāstu; yāvad vrataṃ dharmabhṛtāṃ variṣṭhaḥ
yudhiṣṭhiraḥ pārayate mahātmā; dyūte yathoktaṃ kurusattamena
|
21 |
asmatpramuktair viœikhair jitāris; tato mahīṃ bhokṣyati dharmarājaḥ
nirdhārtarāṣṭrāṃ hatasūtaputrām; etad dhi naḥ kṛtyatamaṃ yaœaœyam
|
22 |
vāsudeva uvāca |
22 |
asaṃœayaṃ mādhava satyam etad; gṛhṇīma te vākyam adīnasattva
svābhyāṃ bhujābhyām ajitāṃ tu bhūmiṃ; necchet kurūṇām ṛṣabhaḥ kathaṃ cit
|
23 |
na hy eṣa kāmān na bhayān na lobhād; yudhiṣṭhiro jātu jahyāt svadharmam
bhīmārjunau cātirathau yamau vā; tathaiva kṛṣṇā drupadātmajeyam
|
24 |
ubhau hi yuddhe 'pratimau pṛthivyāṃ; vṛkodaraœ caiva dhanaṃjayaœ ca
kasmān na kṛtsnāṃ pṛthivīṃ praœāsen; mādrīsutābhyāṃ ca puraskṛto 'yam
|
25 |
yadā tu pāñcālapatir mahātmā; sakekayaœ cedipatir vayaṃ ca
yotsyāma vikramya parāṃs tadā vai; suyodhanas tyakṣyati jīvalokam
|
26 |
yudhiṣṭhira uvāca |
26 |
naitac citraṃ mādhava yad bravīṣi; satyaṃ tu me rakṣyatamaṃ na rājyam
kṛṣṇas tu māṃ veda yathāvad ekaḥ; kṛṣṇaṃ ca vedāham atho yathāvat
|
27 |
yadaiva kālaṃ puruṣapravīro; vetsyaty ayaṃ mādhava vikramasya
tadā raṇe tvaṃ ca œinipravīra; suyodhanaṃ jeṣyasi keœavaœ ca
|
28 |
pratiprayāntv adya daœārhavīrā; dṛḍho 'smi nāthair naralokanāthaiḥ
dharme 'pramādaṃ kurutāprameyā; draṣṭāsmi bhūyaḥ sukhinaḥ sametān
|
29 |
vaiœaṃpāyana uvāca |
29 |
te 'nyonyam āmantrya tathābhivādya; vṛddhān parisvajya œiœūṃœ ca sarvān
yadupravīrāḥ svagṛhāṇi jagmū; rājāpi tīrthāny anusaṃcacāra
|
30 |
visṛjya kṛṣṇaṃ tv atha dharmarājo; vidarbharājopacitāṃ sutīrthām
sutena somena vimiœritodāṃ; tataḥ payoṣṇīṃ prati sa hy uvāsa
|