Náboženství
Hinduismus		Mahábháráta
	< zpět	Kniha 3  -  Āraṇyakaparvan	kapitola 101. - 110.
	< zpět	Kniha 3  -  Āraṇyakaparvan	kapitola 101.
	1 devā ūcuḥ 1 itaḥ pradānād vartante prajāḥ sarvāś caturvidhāḥ tā bhāvitā bhāvayanti havyakavyair divaukasaḥ 2 lokā hy evaṃ vartayanti anyonyaṃ samupāśritāḥ tvatprasādān nirudvignās tvayaiva parirakṣitāḥ 3 idaṃ ca samanuprāptaṃ lokānāṃ bhayam uttamam na ca jānīma keneme rātrau vadhyanti brāhmaṇāḥ 4 kṣīṇeṣu ca brāhmaṇeṣu pṛthivī kṣayam eṣyati tataḥ pṛthivyāṃ kṣīṇāyāṃ tridivaṃ kṣayam eṣyati 5 tvatprasādān mahābāho lokāḥ sarve jagatpate vināśaṃ nādhigaccheyus tvayā vai parirakṣitāḥ 6 viṣṇur uvāca 6 viditaṃ me surāḥ sarvaṃ prajānāṃ kṣayakāraṇam bhavatāṃ cāpi vakṣyāmi śṛṇudhvaṃ vigatajvarāḥ 7 kāleya iti vikhyāto gaṇaḥ paramadāruṇaḥ taiś ca vṛtraṃ samāśritya jagat sarvaṃ prabādhitam 8 te vṛtraṃ nihataṃ dṛṣṭvā sahasrākṣeṇa dhīmatā jīvitaṃ parirakṣantaḥ praviṣṭā varuṇālayam 9 te praviśyodadhiṃ ghoraṃ nakragrāhasamākulam utsādanārthaṃ lokānāṃ rātrau ghnanti munīn iha 10 na tu śakyāḥ kṣayaṃ netuṃ samudrāśrayagā hi te samudrasya kṣaye buddhir bhavadbhiḥ saṃpradhāryatām agastyena vinā ko hi śakto 'nyo 'rṇavaśoṣaṇe 11 etac chrutvā vaco devā viṣṇunā samudāhṛtam parameṣṭhinam ājñāpya agastyasyāśramaṃ yayuḥ 12 tatrāpaśyan mahātmānaṃ vāruṇiṃ dīptatejasam upāsyamānam ṛṣibhir devair iva pitāmaham 13 te 'bhigamya mahātmānaṃ maitrāvaruṇim acyutam āśramasthaṃ taporāśiṃ karmabhiḥ svair abhiṣṭuvan 14 devā ūcuḥ 14 nahuṣeṇābhitaptānāṃ tvaṃ lokānāṃ gatiḥ purā bhraṃśitaś ca suraiśvaryāl lokārthaṃ lokakaṇṭakaḥ 15 krodhāt pravṛddhaḥ sahasā bhāskarasya nagottamaḥ vacas tavānatikrāman vindhyaḥ śailo na vardhate 16 tamasā cāvṛte loke mṛtyunābhyarditāḥ prajāḥ tvām eva nātham āsādya nirvṛtiṃ paramāṃ gatāḥ 17 asmākaṃ bhayabhītānāṃ nityaśo bhagavān gatiḥ tatas tv ārtāḥ prayācāmas tvāṃ varaṃ varado hy asi
	< zpět	Kniha 3  -  Āraṇyakaparvan	kapitola 102.
	1 yudhiṣṭhira uvāca 1 kimarthaṃ sahasā vindhyaḥ pravṛddhaḥ krodhamūrchitaḥ etad icchāmy ahaṃ śrotuṃ vistareṇa mahāmune 2 lomaśa uvāca 2 adrirājaṃ mahāśailaṃ maruṃ kanakaparvatam udayāstamaye bhānuḥ pradakṣiṇam avartata 3 taṃ tu dṛṣṭvā tathā vindhyaḥ śailaḥ sūryam athābravīt yathā hi merur bhavatā nityaśaḥ parigamyate pradakṣiṇaṃ ca kriyate mām evaṃ kuru bhāskara 4 evam uktas tataḥ sūryaḥ śailendraṃ pratyabhāṣata nāham ātmecchayā śaila karomy enaṃ pradakṣiṇam eṣa mārgaḥ pradiṣṭo me yenedaṃ nirmitaṃ jagat 5 evam uktas tataḥ krodhāt pravṛddhaḥ sahasācalaḥ sūryācandramasor mārgaṃ roddhum icchan paraṃtapa 6 tato devāḥ sahitāḥ sarva eva; sendrāḥ samāgamya mahādrirājam nivārayām āsur upāyatas taṃ; na ca sma teṣāṃ vacanaṃ cakāra 7 athābhijagmur munim āśramasthaṃ; tapasvinaṃ dharmabhṛtāṃ variṣṭham agastyam atyadbhutavīryadīptaṃ; taṃ cārtham ūcuḥ sahitāḥ surās te 8 devā ūcuḥ 8 sūryācandramasor mārgaṃ nakṣatrāṇāṃ gatiṃ tathā śailarājo vṛṇoty eṣa vindhyaḥ krodhavaśānugaḥ 9 taṃ nivārayituṃ śakto nānyaḥ kaś cid dvijottama ṛte tvāṃ hi mahābhāga tasmād enaṃ nivāraya 10 lomaśa uvāca 10 tac chrutvā vacanaṃ vipraḥ surāṇāṃ śailam abhyagāt so 'bhigamyābravīd vindhyaṃ sadāraḥ samupasthitaḥ 11 mārgam icchāmy ahaṃ dattaṃ bhavatā parvatottama dakṣiṇām abhigantāsmi diśaṃ kāryeṇa kena cit 12 yāvadāgamanaṃ mahyaṃ tāvat tvaṃ pratipālaya nivṛtte mayi śailendra tato vardhasva kāmataḥ 13 evaṃ sa samayaṃ kṛtvā vindhyenāmitrakarśana adyāpi dakṣiṇād deśād vāruṇir na nivartate 14 etat te sarvam ākhyātaṃ yathā vindhyo na vardhate agastyasya prabhāvena yan māṃ tvaṃ paripṛcchasi 15 kāleyās tu yathā rājan suraiḥ sarvair niṣūditāḥ agastyād varam āsādya tan me nigadataḥ śṛṇu 16 tridaśānāṃ vacaḥ śrutvā maitrāvaruṇir abravīt kimartham abhiyātāḥ stha varaṃ mattaḥ kim icchatha evam uktās tatas tena devās taṃ munim abruvan 17 evaṃ tvayecchāma kṛtaṃ maharṣe; mahārṇavaṃ pīyamānaṃ mahātman tato vadhiṣyāma sahānubandhān; kāleyasaṃjñān suravidviṣas tān 18 tridaśānāṃ vacaḥ śrutvā tatheti munir abravīt kariṣye bhavatāṃ kāmaṃ lokānāṃ ca mahat sukham 19 evam uktvā tato 'gacchat samudraṃ saritāṃ patim ṛṣibhiś ca tapaḥsiddhaiḥ sārdhaṃ devaiś ca suvrataḥ 20 manuṣyoragagandharvayakṣakiṃpuruṣās tathā anujagmur mahātmānaṃ draṣṭukāmās tad adbhutam 21 tato 'bhyagacchan sahitāḥ samudraṃ bhīmanisvanam nṛtyantam iva cormībhir valgantam iva vāyunā 22 hasantam iva phenaughaiḥ skhalantaṃ kandareṣu ca nānāgrāhasamākīrṇaṃ nānādvijagaṇāyutam 23 agastyasahitā devāḥ sagandharvamahoragāḥ ṛṣayaś ca mahābhāgāḥ samāsedur mahodadhim
	< zpět	Kniha 3  -  Āraṇyakaparvan	kapitola 103.
	1 lomaśa uvāca 1 samudraṃ sa samāsādya vāruṇir bhagavān ṛṣiḥ uvāca sahitān devān ṛṣīṃś caiva samāgatān 2 eṣa lokahitārthaṃ vai pibāmi varuṇālayam bhavadbhir yad anuṣṭheyaṃ tac chīghraṃ saṃvidhīyatām 3 etāvad uktvā vacanaṃ maitrāvaruṇir acyutaḥ samudram apibat kruddhaḥ sarvalokasya paśyataḥ 4 pīyamānaṃ samudraṃ tu dṛṣṭvā devāḥ savāsavāḥ vismayaṃ paramaṃ jagmuḥ stutibhiś cāpy apūjayan 5 tvaṃ nas trātā vidhātā ca lokānāṃ lokabhāvanaḥ tvatprasādāt samucchedaṃ na gacchet sāmaraṃ jagat 6 saṃpūjyamānas tridaśair mahātmā; gandharvatūryeṣu nadatsu sarvaśaḥ divyaiś ca puṣpair avakīryamāṇo; mahārṇavaṃ niḥsalilaṃ cakāra 7 dṛṣṭvā kṛtaṃ niḥsalilaṃ mahārṇavaṃ; surāḥ samastāḥ paramaprahṛṣṭāḥ pragṛhya divyāni varāyudhāni; tān dānavāñ jaghnur adīnasattvāḥ 8 te vadhyamānās tridaśair mahātmabhir; mahābalair vegibhir unnadadbhiḥ na sehire vegavatāṃ mahātmanāṃ; vegaṃ tadā dhārayituṃ divaukasām 9 te vadhyamānās tridaśair dānavā bhīmanisvanāḥ cakruḥ sutumulaṃ yuddhaṃ muhūrtam iva bhārata 10 te pūrvaṃ tapasā dagdhā munibhir bhāvitātmabhiḥ yatamānāḥ paraṃ śaktyā tridaśair viniṣūditāḥ 11 te hemaniṣkābharaṇāḥ kuṇḍalāṅgadadhāriṇaḥ nihatya bahv aśobhanta puṣpitā iva kiṃśukāḥ 12 hataśeṣās tataḥ ke cit kāleyā manujottama vidārya vasudhāṃ devīṃ pātālatalam āśritāḥ 13 nihatān dānavān dṛṣṭvā tridaśā munipuṃgavam tuṣṭuvur vividhair vākyair idaṃ caivābruvan vacaḥ 14 tvatprasādān mahābhāga lokaiḥ prāptaṃ mahat sukham tvattejasā ca nihatāḥ kāleyāḥ krūravikramāḥ 15 pūrayasva mahābāho samudraṃ lokabhāvana yat tvayā salilaṃ pītaṃ tad asmin punar utsṛja 16 evam uktaḥ pratyuvāca bhagavān munipuṃgavaḥ jīrṇaṃ tad dhi mayā toyam upāyo 'nyaḥ pracintyatām pūraṇārthaṃ samudrasya bhavadbhir yatnam āsthitaiḥ 17 etac chrutvā tu vacanaṃ maharṣer bhāvitātmanaḥ vismitāś ca viṣaṇṇāś ca babhūvuḥ sahitāḥ surāḥ 18 parasparam anujñāpya praṇamya munipuṃgavam prajāḥ sarvā mahārāja viprajagmur yathāgatam 19 tridaśā viṣṇunā sārdham upajagmuḥ pitāmaham pūraṇārthaṃ samudrasya mantrayitvā punaḥ punaḥ ūcuḥ prāñjalayaḥ sarve sāgarasyābhipūraṇam
	< zpět	Kniha 3  -  Āraṇyakaparvan	kapitola 104.
	1 lomaśa uvāca 1 tān uvāca sametāṃs tu brahmā lokapitāmahaḥ gacchadhvaṃ vibudhāḥ sarve yathākāmaṃ yathepsitam 2 mahatā kālayogena prakṛtiṃ yāsyate 'rṇavaḥ jñātīn vai kāraṇaṃ kṛtvā mahārājño bhagīrathāt 3 yudhiṣṭhira uvāca 3 kathaṃ vai jñātayo brahman kāraṇaṃ cātra kiṃ mune kathaṃ samudraḥ pūrṇaś ca bhagīrathapariśramāt 4 etad icchāmy ahaṃ śrotuṃ vistareṇa tapodhana kathyamānaṃ tvayā vipra rājñāṃ caritam uttamam 5 vaiśaṃpāyana uvāca 5 evam uktas tu viprendro dharmarājñā mahātmanā kathayām āsa māhātmyaṃ sagarasya mahātmanaḥ 6 lomaśa uvāca 6 ikṣvākūṇāṃ kule jātaḥ sagaro nāma pārthivaḥ rūpasattvabalopetaḥ sa cāputraḥ pratāpavān 7 sa haihayān samutsādya tālajaṅghāṃś ca bhārata vaśe ca kṛtvā rājño 'nyān svarājyam anvaśāsata 8 tasya bhārye tv abhavatāṃ rūpayauvanadarpite vaidarbhī bharataśreṣṭha śaibyā ca bharatarṣabha 9 sa putrakāmo nṛpatis tatāpa sumahat tapaḥ patnībhyāṃ saha rājendra kailāsaṃ girim āśritaḥ 10 sa tapyamānaḥ sumahat tapo yogasamanvitaḥ āsasāda mahātmānaṃ tryakṣaṃ tripuramardanam 11 śaṃkaraṃ bhavam īśānaṃ śūlapāniṃ pinākinam tryambakaṃ śivam ugreśaṃ bahurūpam umāpatim 12 sa taṃ dṛṣṭvaiva varadaṃ patnībhyāṃ sahito nṛpaḥ praṇipatya mahābāhuḥ putrārthaṃ samayācata 13 taṃ prītimān haraḥ prāha sabhāryaṃ nṛpasattamam yasmin vṛto muhūrte 'haṃ tvayeha nṛpate varam 14 ṣaṣṭiḥ putrasahasrāṇi śūrāḥ samaradarpitāḥ ekasyāṃ saṃbhaviṣyanti patnyāṃ tava narottama 15 te caiva sarve sahitāḥ kṣayaṃ yāsyanti pārthiva eko vaṃśadharaḥ śūra ekasyāṃ saṃbhaviṣyati evam uktvā tu taṃ rudras tatraivāntaradhīyata 16 sa cāpi sagaro rājā jagāma svaṃ niveśanam patnībhyāṃ sahitas tāta so 'tihṛṣṭamanās tadā 17 tasyātha manujaśreṣṭha te bhārye kamalekṣaṇe vaidarbhī caiva śaibyā ca garbhiṇyau saṃbabhūvatuḥ 18 tataḥ kālena vaidarbhī garbhālābuṃ vyajāyata śaibyā ca suṣuve putraṃ kumāraṃ devarūpiṇam 19 tadālābuṃ samutsraṣṭuṃ manaś cakre sa pārthivaḥ athāntarikṣāc chuśrāva vācaṃ gambhīranisvanām 20 rājan mā sāhasaṃ kārṣīḥ putrān na tyaktum arhasi alābumadhyān niṣkṛṣya bījaṃ yatnena gopyatām 21 sopasvedeṣu pātreṣu ghṛtapūrṇeṣu bhāgaśaḥ tataḥ putrasahasrāṇi ṣaṣṭiṃ prāpsyasi pārthiva 22 mahādevena diṣṭaṃ te putrajanma narādhipa anena kramayogena mā te buddhir ato 'nyathā
	< zpět	Kniha 3  -  Āraṇyakaparvan	kapitola 105.
	1 lomaśa uvāca 1 etac chrutvāntarikṣāc ca sa rājā rājasattama yathoktaṃ tac cakārātha śraddadhad bharatarṣabha 2 ṣaṣṭiḥ putrasahasrāṇi tasyāpratimatejasaḥ rudraprasādād rājarṣeḥ samajāyanta pārthiva 3 te ghorāḥ krūrakarmāṇa ākāśaparisarpiṇaḥ bahutvāc cāvajānantaḥ sarvāṃl lokān sahāmarān 4 tridaśāṃś cāpy abādhanta tathā gandharvarākṣasān sarvāṇi caiva bhūtāni śūrāḥ samaraśālinaḥ 5 vadhyamānās tato lokāḥ sāgarair mandabuddhibhiḥ brahmāṇaṃ śaraṇaṃ jagmuḥ sahitāḥ sarvadaivataiḥ 6 tān uvāca mahābhāgaḥ sarvalokapitāmahaḥ gacchadhvaṃ tridaśāḥ sarve lokaiḥ sārdhaṃ yathāgatam 7 nātidīrgheṇa kālena sāgarāṇāṃ kṣayo mahān bhaviṣyati mahāghoraḥ svakṛtaiḥ karmabhiḥ surāḥ 8 evam uktās tato devā lokāś ca manujeśvara pitāmaham anujñāpya viprajagmur yathāgatam 9 tataḥ kāle bahutithe vyatīte bharatarṣabha dīkṣitaḥ sagaro rājā hayamedhena vīryavān tasyāśvo vyacarad bhūmiṃ putraiḥ suparirakṣitaḥ 10 samudraṃ sa samāsādya nistoyaṃ bhīmadarśanam rakṣyamāṇaḥ prayatnena tatraivāntaradhīyata 11 tatas te sāgarās tāta hṛtaṃ matvā hayottamam āgamya pitur ācakhyur adṛśyaṃ turagaṃ hṛtam tenoktā dikṣu sarvāsu sarve mārgata vājinam 12 tatas te pitur ājñāya dikṣu sarvāsu taṃ hayam amārganta mahārāja sarvaṃ ca pṛthivītalam 13 tatas te sāgarāḥ sarve samupetya parasparam nādhyagacchanta turagam aśvahartāram eva ca 14 āgamya pitaraṃ cocus tataḥ prāñjalayo 'grataḥ sasamudravanadvīpā sanadīnadakandarā saparvatavanoddeśā nikhilena mahī nṛpa 15 asmābhir vicitā rājañ śāsanāt tava pārthiva na cāśvam adhigacchāmo nāśvahartāram eva ca 16 śrutvā tu vacanaṃ teṣāṃ sa rājā krodhamūrchitaḥ uvāca vacanaṃ sarvāṃs tadā daivavaśān nṛpa 17 anāgamāya gacchadhvaṃ bhūyo mārgata vājinam yajñiyaṃ taṃ vinā hy aśvaṃ nāgantavyaṃ hi putrakāḥ 18 pratigṛhya tu saṃdeśaṃ tatas te sagarātmajāḥ bhūya eva mahīṃ kṛtsnāṃ vicetum upacakramuḥ 19 athāpaśyanta te vīrāḥ pṛthivīm avadāritām samāsādya bilaṃ tac ca khanantaḥ sagarātmajāḥ kuddālair hreṣukaiś caiva samudram akhanaṃs tadā 20 sa khanyamānaḥ sahitaiḥ sāgarair varuṇālayaḥ agacchat paramām ārtiṃ dāryamāṇaḥ samantataḥ 21 asuroragarakṣāṃsi sattvāni vividhāni ca ārtanādam akurvanta vadhyamānāni sāgaraiḥ 22 chinnaśīrṣā videhāś ca bhinnajānvasthimastakāḥ prāṇinaḥ samadṛśyanta śataśo 'tha sahasraśaḥ 23 evaṃ hi khanatāṃ teṣāṃ samudraṃ makarālayam vyatītaḥ sumahān kālo na cāśvaḥ samadṛśyata 24 tataḥ pūrvottare deśe samudrasya mahīpate vidārya pātālam atha saṃkruddhāḥ sagarātmajāḥ apaśyanta hayaṃ tatra vicarantaṃ mahītale 25 kapilaṃ ca mahātmānaṃ tejorāśim anuttamam tapasā dīpyamānaṃ taṃ jvālābhir iva pāvakam
	< zpět	Kniha 3  -  Āraṇyakaparvan	kapitola 106.
	1 lomaśa uvāca 1 te taṃ dṛṣṭvā hayaṃ rājan saṃprahṛṣṭatanūruhāḥ anādṛtya mahātmānaṃ kapilaṃ kālacoditāḥ saṃkruddhāḥ samadhāvanta aśvagrahaṇakāṅkṣiṇaḥ 2 tataḥ kruddho mahārāja kapilo munisattamaḥ vāsudeveti yaṃ prāhuḥ kapilaṃ munisattamam 3 sa cakṣur vivṛtaṃ kṛtvā tejas teṣu samutsṛjan dadāha sumahātejā mandabuddhīn sa sāgarān 4 tān dṛṣṭvā bhasmasād bhūtān nāradaḥ sumahātapāḥ sagarāntikam āgacchat tac ca tasmai nyavedayat 5 sa tac chrutvā vaco ghoraṃ rājā munimukhodgatam muhūrtaṃ vimanā bhūtvā sthāṇor vākyam acintayat ātmānam ātmanāśvāsya hayam evānvacintayat 6 aṃśumantaṃ samāhūya asamajñaḥsutaṃ tadā pautraṃ bharataśārdūla idaṃ vacanam abravīt 7 ṣaṣṭis tāni sahasrāṇi putrāṇām amitaujasām kāpilaṃ teja āsādya matkṛte nidhanaṃ gatāḥ 8 tava cāpi pitā tāta parityakto mayānagha dharmaṃ saṃrakṣamāṇena paurāṇāṃ hitam icchatā 9 yudhiṣṭhira uvāca 9 kimarthaṃ rājaśārdūlaḥ sagaraḥ putram ātmajam tyaktavān dustyajaṃ vīraṃ tan me brūhi tapodhana 10 lomaśa uvāca 10 asamañjā iti khyātaḥ sagarasya suto hy abhūt yaṃ śaibyā janayām āsa paurāṇāṃ sa hi dārakān khureṣu krośato gṛhya nadyāṃ cikṣepa durbalān 11 tataḥ paurāḥ samājagmur bhayaśokapariplutāḥ sagaraṃ cābhyayācanta sarve prāñjalayaḥ sthitāḥ 12 tvaṃ nas trātā mahārāja paracakrādibhir bhayaiḥ asamañjobhayād ghorāt tato nas trātum arhasi 13 paurāṇāṃ vacanaṃ śrutvā ghoraṃ nṛpatisattamaḥ muhūrtaṃ vimanā bhūtvā sacivān idam abravīt 14 asamañjāḥ purād adya suto me vipravāsyatām yadi vo matpriyaṃ kāryam etac chīghraṃ vidhīyatām 15 evam uktā narendreṇa sacivās te narādhipa yathoktaṃ tvaritāś cakrur yathājñāpitavān nṛpaḥ 16 etat te sarvam ākhyātaṃ yathā putro mahātmanā paurāṇāṃ hitakāmena sagareṇa vivāsitaḥ 17 aṃśumāṃs tu maheṣvāso yad uktaḥ sagareṇa ha tat te sarvaṃ pravakṣyāmi kīrtyamānaṃ nibodha me 18 sagara uvāca 18 pituś ca te 'haṃ tyāgena putrāṇāṃ nidhanena ca alābhena tathāśvasya paritapyāmi putraka 19 tasmād duḥkhābhisaṃtaptaṃ yajñavighnāc ca mohitam hayasyānayanāt pautra narakān māṃ samuddhara 20 lomaśa uvāca 20 aṃśumān evam uktas tu sagareṇa mahātmanā jagāma duḥkhāt taṃ deśaṃ yatra vai dāritā mahī 21 sa tu tenaiva mārgeṇa samudraṃ praviveśa ha apaśyac ca mahātmānaṃ kapilaṃ turagaṃ ca tam 22 sa dṛṣṭvā tejaso rāśiṃ purāṇam ṛṣisattamam praṇamya śirasā bhūmau kāryam asmai nyavedayat 23 tataḥ prīto mahātejāḥ kalipo 'ṃśumato 'bhavat uvāca cainaṃ dharmātmā varado 'smīti bhārata 24 sa vavre turagaṃ tatra prathamaṃ yajñakāraṇāt dvitīyam udakaṃ vavre pitṝṇāṃ pāvanepsayā 25 tam uvāca mahātejāḥ kapilo munipuṃgavaḥ dadāni tava bhadraṃ te yad yat prārthayase 'nagha 26 tvayi kṣamā ca dharmaś ca satyaṃ cāpi pratiṣṭhitam tvayā kṛtārthaḥ sagaraḥ putravāṃś ca tvayā pitā 27 tava caiva prabhāvena svargaṃ yāsyanti sāgarāḥ pautraś ca te tripathagāṃ tridivād ānayiṣyati pāvanārthaṃ sāgarāṇāṃ toṣayitvā maheśvaram 28 hayaṃ nayasva bhadraṃ te yajñiyaṃ narapuṃgava yajñaḥ samāpyatāṃ tāta sagarasya mahātmanaḥ 29 aṃśumān evam uktas tu kapilena mahātmanā ājagāma hayaṃ gṛhya yajñavāṭaṃ mahātmanaḥ 30 so 'bhivādya tataḥ pādau sagarasya mahātmanaḥ mūrdhni tenāpy upāghrātas tasmai sarvaṃ nyavedayat 31 yathā dṛṣṭaṃ śrutaṃ cāpi sāgarāṇāṃ kṣayaṃ tathā taṃ cāsmai hayam ācaṣṭa yajñavāṭam upāgatam 32 tac chrutvā sagaro rājā putrajaṃ duḥkham atyajat aṃśumantaṃ ca saṃpūjya samāpayata taṃ kratum 33 samāptayajñaḥ sagaro devaiḥ sarvaiḥ sabhājitaḥ putratve kalpayām āsa samudraṃ varuṇālayam 34 praśāsya suciraṃ kālaṃ rājyaṃ rājīvalocanaḥ pautre bhāraṃ samāveśya jagāma tridivaṃ tadā 35 aṃśumān api dharmātmā mahīṃ sāgaramekhalām praśaśāsa mahārāja yathaivāsya pitāmahaḥ 36 tasya putraḥ samabhavad dilīpo nāma dharmavit tasmai rājyaṃ samādhāya aṃśumān api saṃsthitaḥ 37 dilīpas tu tataḥ śrutvā pitṝṇāṃ nidhanaṃ mahat paryatapyata duḥkhena teṣāṃ gatim acintayat 38 gaṅgāvataraṇe yatnaṃ sumahac cākaron nṛpaḥ na cāvatārayām āsa ceṣṭamāno yathābalam 39 tasya putraḥ samabhavac chrīmān dharmaparāyaṇaḥ bhagīratha iti khyātaḥ satyavāg anasūyakaḥ 40 abhiṣicya tu taṃ rājye dilīpo vanam āśritaḥ tapaḥsiddhisamāyogāt sa rājā bharatarṣabha vanāj jagāma tridivaṃ kālayogena bhārata
	< zpět	Kniha 3  -  Āraṇyakaparvan	kapitola 107.
	1 lomaśa uvāca 1 sa tu rājā maheṣvāsaś cakravartī mahārathaḥ babhūva sarvalokasya manonayananandanaḥ 2 sa śuśrāva mahābāhuḥ kapilena mahātmanā pitṝṇāṃ nidhanaṃ ghoram aprāptiṃ tridivasya ca 3 sa rājyaṃ sacive nyasya hṛdayena vidūyatā jagāma himavatpārśvaṃ tapas taptuṃ nareśvaraḥ 4 ārirādhayiṣur gaṅgāṃ tapasā dagdhakilbiṣaḥ so 'paśyata naraśreṣṭha himavantaṃ nagottamam 5 śṛṅgair bahuvidhākārair dhātumadbhir alaṃkṛtam pavanālambibhir meghaiḥ pariṣvaktaṃ samantataḥ 6 nadīkuñjanitambaiś ca sodakair upaśobhitam guhākandarasaṃlīnaiḥ siṃhavyāghrair niṣevitam 7 śakunaiś ca vicitrāṅgaiḥ kūjadbhir vividhā giraḥ bhṛṅgarājais tathā haṃsair dātyūhair jalakukkuṭaiḥ 8 mayūraiḥ śatapatraiś ca kokilair jīvajīvakaiḥ cakorair asitāpāṅgais tathā putrapriyair api 9 jalasthāneṣu ramyeṣu padminībhiś ca saṃkulam sārasānāṃ ca madhurair vyāhṛtaiḥ samalaṃkṛtam 10 kiṃnarair apsarobhiś ca niṣevitaśilātalam diśāgajaviṣāṇāgraiḥ samantād ghṛṣṭapādapam 11 vidyādharānucaritaṃ nānāratnasamākulam viṣolbaṇair bhujaṃgaiś ca dīptajihvair niṣevitam 12 kva cit kanakasaṃkāśaṃ kva cid rajatasaṃnibham kva cid añjanapuñjābhaṃ himavantam upāgamat 13 sa tu tatra naraśreṣṭhas tapo ghoraṃ samāśritaḥ phalamūlāmbubhakṣo 'bhūt sahasraṃ parivatsarān 14 saṃvatsarasahasre tu gate divye mahānadī darśayām āsa taṃ gaṅgā tadā mūrtimatī svayam 15 gaṅgovāca 15 kim icchasi mahārāja mattaḥ kiṃ ca dadāni te tad bravīhi naraśreṣṭha kariṣyāmi vacas tava 16 lomaśa uvāca 16 evam uktaḥ pratyuvāca rājā haimavatīṃ tadā pitāmahā me varade kapilena mahānadi anveṣamāṇās turagaṃ nītā vaivasvatakṣayam 17 ṣaṣṭis tāni sahasrāṇi sāgarāṇāṃ mahātmanām kāpilaṃ teja āsādya kṣaṇena nidhanaṃ gatāḥ 18 teṣām evaṃ vinaṣṭānāṃ svarge vāso na vidyate yāvat tāni śarīrāṇi tvaṃ jalair nābhiṣiñcasi 19 svargaṃ naya mahābhāge matpitṝn sagarātmajān teṣām arthe 'bhiyācāmi tvām ahaṃ vai mahānadi 20 etac chrutvā vaco rājño gaṅgā lokanamaskṛtā bhagīratham idaṃ vākyaṃ suprītā samabhāṣata 21 kariṣyāmi mahārāja vacas te nātra saṃśayaḥ vegaṃ tu mama durdhāryaṃ patantyā gaganāc cyutam 22 na śaktas triṣu lokeṣu kaś cid dhārayituṃ nṛpa anyatra vibudhaśreṣṭhān nīlakaṇṭhān maheśvarāt 23 taṃ toṣaya mahābāho tapasā varadaṃ haram sa tu māṃ pracyutāṃ devaḥ śirasā dhārayiṣyati kariṣyati ca te kāmaṃ pitṝṇāṃ hitakāmyayā 24 etac chrutvā vaco rājan mahārājo bhagīrathaḥ kailāsaṃ parvataṃ gatvā toṣayām āsa śaṃkaram 25 tatas tena samāgamya kālayogena kena cit agṛhṇāc ca varaṃ tasmād gaṅgāyā dhāraṇaṃ nṛpa svargavāsaṃ samuddiśya pitṝṇāṃ sa narottamaḥ
	< zpět	Kniha 3  -  Āraṇyakaparvan	kapitola 108.
	1 lomaśa uvāca 1 bhagīrathavacaḥ śrutvā priyārthaṃ ca divaukasām evam astv iti rājānaṃ bhagavān pratyabhāṣata 2 dhārayiṣye mahābāho gaganāt pracyutāṃ śivām divyāṃ devanadīṃ puṇyāṃ tvatkṛte nṛpasattama 3 evam uktvā mahābāho himavantam upāgamat saṃvṛtaḥ pārṣadair ghorair nānāpraharaṇodyataiḥ 4 tataḥ sthitvā naraśreṣṭhaṃ bhagīratham uvāca ha prayācasva mahābāho śailarājasutāṃ nadīm patamānāṃ saricchreṣṭhāṃ dhārayiṣye triviṣṭapāt 5 etac chrutvā vaco rājā śarveṇa samudāhṛtam prayataḥ praṇato bhūtvā gaṅgāṃ samanucintayat 6 tataḥ puṇyajalā ramyā rājñā samanucintitā īśānaṃ ca sthitaṃ dṛṣṭvā gaganāt sahasā cyutā 7 tāṃ pracyutāṃ tato dṛṣṭvā devāḥ sārdhaṃ maharṣibhiḥ gandharvoragarakṣāṃsi samājagmur didṛkṣayā 8 tataḥ papāta gaganād gaṅgā himavataḥ sutā samudbhrāntamahāvartā mīnagrāhasamākulā 9 tāṃ dadhāra haro rājan gaṅgāṃ gaganamekhalām lalāṭadeśe patitāṃ mālāṃ muktāmayīm iva 10 sā babhūva visarpantī tridhā rājan samudragā phenapuñjākulajalā haṃsānām iva paṅktayaḥ 11 kva cid ābhogakuṭilā praskhalantī kva cit kva cit svaphenapaṭasaṃvītā matteva pramadāvrajat kva cit sā toyaninadair nadantī nādam uttamam 12 evaṃ prakārān subahūn kurvantī gaganāc cyutā pṛthivītalam āsādya bhagīratham athābravīt 13 darśayasva mahārāja mārgaṃ kena vrajāmy aham tvadartham avatīrṇāsmi pṛthivīṃ pṛthivīpate 14 etac chrutvā vaco rājā prātiṣṭhata bhagīrathaḥ yatra tāni śarīrāṇi sāgarāṇāṃ mahātmanām pāvanārthaṃ naraśreṣṭha puṇyena salilena ha 15 gaṅgāyā dhāraṇaṃ kṛtvā haro lokanamaskṛtaḥ kailāsaṃ parvataśreṣṭhaṃ jagāma tridaśaiḥ saha 16 samudraṃ ca samāsādya gaṅgayā sahito nṛpaḥ pūrayām āsa vegena samudraṃ varuṇālayam 17 duhitṛtve ca nṛpatir gaṅgāṃ samanukalpayat pitṝṇāṃ codakaṃ tatra dadau pūrṇamanorathaḥ 18 etat te sarvam ākhyātaṃ gaṅgā tripathagā yathā pūraṇārthaṃ samudrasya pṛthivīm avatāritā 19 samudraś ca yathā pītaḥ kāraṇārthe mahātmanā vātāpiś ca yathā nītaḥ kṣayaṃ sa brahmahā prabho agastyena mahārāja yan māṃ tvaṃ paripṛcchasi
	< zpět	Kniha 3  -  Āraṇyakaparvan	kapitola 109.
	1 vaiśaṃpāyana uvāca 1 tataḥ prayātaḥ kaunteyaḥ krameṇa bharatarṣabha nandām aparanandāṃ ca nadyau pāpabhayāpahe 2 sa parvataṃ samāsādya hemakūṭam anāmayam acintyān adbhutān bhāvān dadarśa subahūn nṛpaḥ 3 vāco yatrābhavan meghā upalāś ca sahasraśaḥ nāśaknuvaṃs tam āroḍhuṃ viṣaṇṇamanaso janāḥ 4 vāyur nityaṃ vavau yatra nityaṃ devaś ca varṣati sāyaṃ prātaś ca bhagavān dṛśyate havyavāhanaḥ 5 evaṃ bahuvidhān bhāvān adbhutān vīkṣya pāṇḍavaḥ lomaśaṃ punar eva sma paryapṛcchat tad adbhutam 6 lomaśa uvāca 6 yathāśrutam idaṃ pūrvam asmābhir arikarśana tad ekāgramanā rājan nibodha gadato mama 7 asminn ṛṣabhakūṭe 'bhūd ṛṣabho nāma tāpasaḥ anekaśatavarṣāyus tapasvī kopano bhṛśam 8 sa vai saṃbhāṣyamāṇo 'nyaiḥ kopād girim uvāca ha ya iha vyāharet kaś cid upalān utsṛjes tadā 9 vātaṃ cāhūya mā śabdam ity uvāca sa tāpasaḥ vyāharaṃś caiva puruṣo meghena vinivāryate 10 evam etāni karmāṇi rājaṃs tena maharṣiṇā kṛtāni kāni cit kopāt pratiṣiddhāni kāni cit 11 nandām abhigatān devān purā rājann iti śrutiḥ anvapadyanta sahasā puruṣā devadarśinaḥ 12 te darśanam anicchanto devāḥ śakrapurogamāḥ durgaṃ cakrur imaṃ deśaṃ giripratyūharūpakam 13 tadā prabhṛti kaunteya narā girim imaṃ sadā nāśaknuvan abhidraṣṭuṃ kuta evādhirohitum 14 nātaptatapasā śakyo draṣṭum eṣa mahāgiriḥ āroḍhuṃ vāpi kaunteya tasmān niyatavāg bhava 15 iha devāḥ sadā sarve yajñān ājahrur uttamān teṣām etāni liṅgāni dṛśyante 'dyāpi bhārata 16 kuśākāreva dūrveyaṃ saṃstīrṇeva ca bhūr iyam yūpaprakārā bahavo vṛkṣāś ceme viśāṃ pate 17 devāś ca ṛṣayaś caiva vasanty adyāpi bhārata teṣāṃ sāyaṃ tathā prātar dṛśyate havyavāhanaḥ 18 ihāplutānāṃ kaunteya sadyaḥ pāpmā vihanyate kuruśreṣṭhābhiṣekaṃ vai tasmāt kuru sahānujaḥ 19 tato nandāplutāṅgas tvaṃ kauśikīm abhiyāsyasi viśvāmitreṇa yatrograṃ tapas taptam anuttamam 20 vaiśaṃpāyana uvāca 20 tatas tatra samāplutya gātrāṇi sagaṇo nṛpaḥ jagāma kauśikīṃ puṇyāṃ ramyāṃ śivajalāṃ nadīm
	< zpět	Kniha 3  -  Āraṇyakaparvan	kapitola 110.
	1 lomaśa uvāca 1 eṣā devanadī puṇyā kauśikī bharatarṣabha viśvāmitrāśramo ramya eṣa cātra prakāśate 2 āśramaś caiva puṇyākhyaḥ kāśyapasya mahātmanaḥ ṛśyaśṛṅgaḥ suto yasya tapasvī saṃyatendriyaḥ 3 tapaso yaḥ prabhāvena varṣayām āsa vāsavam anāvṛṣṭyāṃ bhayād yasya vavarṣa balavṛtrahā 4 mṛgyāṃ jātaḥ sa tejasvī kāśyapasya sutaḥ prabhuḥ viṣaye lomapādasya yaś cakārādbhutaṃ mahat 5 nivartiteṣu sasyeṣu yasmai śāntāṃ dadau nṛpaḥ lomapādo duhitaraṃ sāvitrīṃ savitā yathā 6 yudhiṣṭhira uvāca 6 ṛśyaśṛṅgaḥ kathaṃ mṛgyām utpannaḥ kāśyapātmajaḥ viruddhe yonisaṃsarge kathaṃ ca tapasā yutaḥ 7 kimarthaṃ ca bhayāc chakras tasya bālasya dhīmataḥ anāvṛṣṭyāṃ pravṛttāyāṃ vavarṣa balavṛtrahā 8 kathaṃrūpā ca śāntābhūd rājaputrī yatavratā lobhayām āsa yā ceto mṛgabhūtasya tasya vai 9 lomapādaś ca rājarṣir yadāśrūyata dhārmikaḥ kathaṃ vai viṣaye tasya nāvarṣat pākaśāsanaḥ 10 etan me bhagavan sarvaṃ vistareṇa yathātatham vaktum arhasi śuśrūṣor ṛṣyaśṛṅgasya ceṣṭitam 11 lomaśa uvāca 11 vibhāṇḍakasya brahmarṣes tapasā bhāvitātmanaḥ amoghavīryasya sataḥ prajāpatisamadyuteḥ 12 śṛṇu putro yathā jāta ṛśyaśṛṅgaḥ pratāpavān mahāhrade mahātejā bālaḥ sthavirasaṃmataḥ 13 mahāhradaṃ samāsādya kāśyapas tapasi sthitaḥ dīrghakālaṃ pariśrānta ṛṣir devarṣisaṃmataḥ 14 tasya retaḥ pracaskanda dṛṣṭvāpsarasam urvaśīm apsūpaspṛśato rājan mṛgī tac cāpibat tadā 15 saha toyena tṛṣitā sā garbhiṇy abhavan nṛpa amoghatvād vidheś caiva bhāvitvād daivanirmitāt 16 tasyāṃ mṛgyāṃ samabhavat tasya putro mahān ṛṣiḥ ṛśyaśṛṅgas taponityo vana eva vyavardhata 17 tasyarśyaśṛṅgaṃ śirasi rājann āsīn mahātmanaḥ tenarśyaśṛṅga ity evaṃ tadā sa prathito 'bhavat 18 na tena dṛṣṭapūrvo 'nyaḥ pitur anyatra mānuṣaḥ tasmāt tasya mano nityaṃ brahmacarye 'bhavan nṛpa 19 etasminn eva kāle tu sakhā daśarathasya vai lomapāda iti khyāto aṅgānām īśvaro 'bhavat 20 tena kāmaḥ kṛto mithyā brāhmaṇebhya iti śrutiḥ sa brāhmaṇaiḥ parityaktas tadā vai jagatīpatiḥ 21 purohitāpacārāc ca tasya rājño yadṛcchayā na vavarṣa sahasrākṣas tato 'pīḍyanta vai prajāḥ 22 sa brāhmaṇān paryapṛcchat tapoyuktān manīṣiṇaḥ pravarṣaṇe surendrasya samarthān pṛthivīpatiḥ 23 kathaṃ pravarṣet parjanya upāyaḥ paridṛśyatām tam ūcuś coditās tena svamatāni manīṣiṇaḥ 24 tatra tv eko munivaras taṃ rājānam uvāca ha kupitās tava rājendra brāhmaṇā niskṛtiṃ cara 25 ṛśyaśṛṅgaṃ munisutam ānayasva ca pārthiva vāneyam anabhijñaṃ ca nārīṇām ārjave ratam 26 sa ced avatared rājan viṣayaṃ te mahātapāḥ sadyaḥ pravarṣet parjanya iti me nātra saṃśayaḥ 27 etac chrutvā vaco rājan kṛtvā niskṛtim ātmanaḥ sa gatvā punar āgacchat prasanneṣu dvijātiṣu rājānam āgataṃ dṛṣṭvā pratisaṃjagṛhuḥ prajāḥ 28 tato 'ṅgapatir āhūya sacivān mantrakovidān ṛśyaśṛṅgāgame yatnam akaron mantraniścaye 29 so 'dhyagacchad upāyaṃ tu tair amātyaiḥ sahācyutaḥ śāstrajñair alam arthajñair nītyāṃ ca pariniṣṭhitaiḥ 30 tata ānāyayām āsa vāramukhyā mahīpatiḥ veśyāḥ sarvatra niṣṇātās tā uvāca sa pārthivaḥ 31 ṛśyaśṛṅgam ṛṣeḥ putram ānayadhvam upāyataḥ lobhayitvābhiviśvāsya viṣayaṃ mama śobhanāḥ 32 tā rājabhayabhītāś ca śāpabhītāś ca yoṣitaḥ aśakyam ūcus tat kāryaṃ vivarṇā gatacetasaḥ 33 tatra tv ekā jaradyoṣā rājānam idam abravīt prayatiṣye mahārāja tam ānetuṃ tapodhanam 34 abhipretāṃs tu me kāmān samanujñātum arhasi tataḥ śakṣye lobhayitum ṛśyaśṛṅgam ṛṣeḥ sutam 35 tasyāḥ sarvam abhiprāyam anvajānāt sa pārthivaḥ dhanaṃ ca pradadau bhūri ratnāni vividhāni ca 36 tato rūpeṇa saṃpannā vayasā ca mahīpate striya ādāya kāś cit sā jagāma vanam añjasā