1 |
vaiœaṃpāyana uvāca |
1 |
mandapālo 'pi kauravya cintayānaḥ sutāṃs tadā
uktavān apy aœītāṃœuṃ naiva sa sma na tapyate |
2 |
sa tapyamānaḥ putrārthe lapitām idam abravīt
kathaṃ nv aœaktāḥ plavane lapite mama putrakāḥ |
3 |
vardhamāne hutavahe vāte œīghraṃ pravāyati
asamarthā vimokṣāya bhaviṣyanti mamātmajāḥ |
4 |
kathaṃ nv aœaktā trāṇāya mātā teṣāṃ tapasvinī
bhaviṣyaty asukhāviṣṭā putratrāṇam apaœyatī |
5 |
kathaṃ nu saraṇe 'œaktān patane ca mamātmajān
saṃtapyamānā abhito vāœamānābhidhāvatī |
6 |
jaritāriḥ kathaṃ putraḥ sārisṛkvaḥ kathaṃ ca me
stambamitraḥ kathaṃ droṇaḥ kathaṃ sā ca tapasvinī |
7 |
lālapyamānaṃ tam ṛṣiṃ mandapālaṃ tathā vane
lapitā pratyuvācedaṃ sāsūyam iva bhārata |
8 |
na te suteṣv avekṣāsti tān ṛṣīn uktavān asi
tejasvino vīryavanto na teṣāṃ jvalanād bhayam |
9 |
tathāgnau te parīttāœ ca tvayā hi mama saṃnidhau
pratiœrutaṃ tathā ceti jvalanena mahātmanā |
10 |
lokapālo 'nṛtāṃ vācaṃ na tu vaktā kathaṃ cana
samarthās te ca vaktāro na te teṣv asti mānasam |
11 |
tām eva tu mamāmitrīṃ cintayan paritapyase
dhruvaṃ mayi na te sneho yathā tasyāṃ purābhavat |
12 |
na hi pakṣavatā nyāyyaṃ niḥsnehena suhṛjjane
pīḍyamāna upadraṣṭuṃ œaktenātmā kathaṃ cana |
13 |
gaccha tvaṃ jaritām eva yadarthaṃ paritapyase
cariṣyāmy aham apy ekā yathā kāpuruṣe tathā |
14 |
mandapāla uvāca |
14 |
nāham evaṃ care loke yathā tvam abhimanyase
apatyahetor vicare tac ca kṛcchragataṃ mama |
15 |
bhūtaṃ hitvā bhaviṣye 'rthe yo 'valambeta mandadhīḥ
avamanyeta taṃ loko yathecchasi tathā kuru |
16 |
eṣa hi jvalamāno 'gnir lelihāno mahīruhān
dveṣyaṃ hi hṛdi saṃtāpaṃ janayaty aœivaṃ mama |
17 |
vaiœaṃpāyana uvāca |
17 |
tasmād deœād atikrānte jvalane jaritā tataḥ
jagāma putrakān eva tvaritā putragṛddhinī |
18 |
sā tān kuœalinaḥ sarvān nirmuktāñ jātavedasaḥ
rorūyamāṇā kṛpaṇā sutān dṛṣṭavatī vane |
19 |
aœraddheyatamaṃ teṣāṃ darœanaṃ sā punaḥ punaḥ
ekaikaœaœ ca tān putrān kroœamānānvapadyata |
20 |
tato 'bhyagacchat sahasā mandapālo 'pi bhārata
atha te sarva evainaṃ nābhyanandanta vai sutāḥ |
21 |
lālapyamānam ekaikaṃ jaritāṃ ca punaḥ punaḥ
nocus te vacanaṃ kiṃ cit tam ṛṣiṃ sādhv asādhu vā |
22 |
mandapāla uvāca |
22 |
jyeṣṭhaḥ sutas te katamaḥ katamas tadanantaraḥ
madhyamaḥ katamaḥ putraḥ kaniṣṭhaḥ katamaœ ca te |
23 |
evaṃ bruvantaṃ duḥkhārtaṃ kiṃ māṃ na pratibhāṣase
kṛtavān asmi havyāœe naiva œāntim ito labhe |
24 |
jaritovāca |
24 |
kiṃ te jyeṣṭhe sute kāryaṃ kim anantarajena vā
kiṃ ca te madhyame kāryaṃ kiṃ kaniṣṭhe tapasvini |
25 |
yas tvaṃ māṃ sarvaœo hīnām utsṛjyāsi gataḥ purā
tām eva lapitāṃ gaccha taruṇīṃ cāruhāsinīm |
26 |
mandapāla uvāca |
26 |
na strīṇāṃ vidyate kiṃ cid anyatra puruṣāntarāt
sāpatnakam ṛte loke bhavitavyaṃ hi tat tathā |
27 |
suvratāpi hi kalyāṇī sarvalokapariœrutā
arundhatī paryaœaṅkad vasiṣṭham ṛṣisattamam |
28 |
viœuddhabhāvam atyantaṃ sadā priyahite ratam
saptarṣimadhyagaṃ vīram avamene ca taṃ munim |
29 |
apadhyānena sā tena dhūmāruṇasamaprabhā
lakṣyālakṣyā nābhirūpā nimittam iva lakṣyate |
30 |
apatyahetoḥ saṃprāptaṃ tathā tvam api mām iha
iṣṭam evaṃgate hitvā sā tathaiva ca vartase |
31 |
naiva bhāryeti viœvāsaḥ kāryaḥ puṃsā kathaṃ cana
na hi kāryam anudhyāti bhāryā putravatī satī |
32 |
vaiœaṃpāyana uvāca |
32 |
tatas te sarva evainaṃ putrāḥ samyag upāsire
sa ca tān ātmajān rājann āœvāsayitum ārabhat |