1 |
vaiœaṃpāyana uvāca |
1 |
taṃ prayāntaṃ mahābāhuṃ kauravāṇāṃ yaœaskaram
anujagmur mahātmāno brāhmaṇā vedapāragāḥ |
2 |
vedavedāṅgavidvāṃsas tathaivādhyātmacintakāḥ
caukṣāœ ca bhagavadbhaktāḥ sūtāḥ paurāṇikāœ ca ye |
3 |
kathakāœ cāpare rājañ œramaṇāœ ca vanaukasaḥ
divyākhyānāni ye cāpi paṭhanti madhuraṃ dvijāḥ |
4 |
etaiœ cānyaiœ ca bahubhiḥ sahāyaiḥ pāṇḍunandanaḥ
vṛtaḥ œlakṣṇakathaiḥ prāyān marudbhir iva vāsavaḥ |
5 |
ramaṇīyāni citrāṇi vanāni ca sarāṃsi ca
saritaḥ sāgarāṃœ caiva deœān api ca bhārata |
6 |
puṇyāni caiva tīrthāni dadarœa bharatarṣabha
sa gaṅgādvāram āsādya niveœam akarot prabhuḥ |
7 |
tatra tasyādbhutaṃ karma œṛṇu me janamejaya
kṛtavān yad viœuddhātmā pāṇḍūnāṃ pravaro rathī |
8 |
niviṣṭe tatra kaunteye brāhmaṇeṣu ca bhārata
agnihotrāṇi viprās te prāduœcakrur anekaœaḥ |
9 |
teṣu prabodhyamāneṣu jvaliteṣu huteṣu ca
kṛtapuṣpopahāreṣu tīrāntaragateṣu ca |
10 |
kṛtābhiṣekair vidvadbhir niyataiḥ satpathi sthitaiḥ
œuœubhe 'tīva tad rājan gaṅgādvāraṃ mahātmabhiḥ |
11 |
tathā paryākule tasmin niveœe pāṇḍunandanaḥ
abhiṣekāya kaunteyo gaṅgām avatatāra ha |
12 |
tatrābhiṣekaṃ kṛtvā sa tarpayitvā pitāmahān
uttitīrṣur jalād rājann agnikāryacikīrṣayā |
13 |
apakṛṣṭo mahābāhur nāgarājasya kanyayā
antarjale mahārāja ulūpyā kāmayānayā |
14 |
dadarœa pāṇḍavas tatra pāvakaṃ susamāhitam
kauravyasyātha nāgasya bhavane paramārcite |
15 |
tatrāgnikāryaṃ kṛtavān kuntīputro dhanaṃjayaḥ
aœaṅkamānena hutas tenātuṣyad dhutāœanaḥ |
16 |
agnikāryaṃ sa kṛtvā tu nāgarājasutāṃ tadā
prahasann iva kaunteya idaṃ vacanam abravīt |
17 |
kim idaṃ sāhasaṃ bhīru kṛtavaty asi bhāmini
kaœ cāyaṃ subhago deœaḥ kā ca tvaṃ kasya cātmajā |
18 |
ulūpy uvāca |
18 |
airāvatakule jātaḥ kauravyo nāma pannagaḥ
tasyāsmi duhitā pārtha ulūpī nāma pannagī |
19 |
sāhaṃ tvām abhiṣekārtham avatīrṇaṃ samudragām
dṛṣṭavaty eva kaunteya kandarpeṇāsmi mūrcchitā |
20 |
tāṃ mām anaṅgamathitāṃ tvatkṛte kurunandana
ananyāṃ nandayasvādya pradānenātmano rahaḥ |
21 |
arjuna uvāca |
21 |
brahmacaryam idaṃ bhadre mama dvādaœavārṣikam
dharmarājena cādiṣṭaṃ nāham asmi svayaṃvaœaḥ |
22 |
tava cāpi priyaṃ kartum icchāmi jalacāriṇi
anṛtaṃ noktapūrvaṃ ca mayā kiṃ cana karhi cit |
23 |
kathaṃ ca nānṛtaṃ tat syāt tava cāpi priyaṃ bhavet
na ca pīḍyeta me dharmas tathā kuryāṃ bhujaṃgame |
24 |
ulūpy uvāca |
24 |
jānāmy ahaṃ pāṇḍaveya yathā carasi medinīm
yathā ca te brahmacaryam idam ādiṣṭavān guruḥ |
25 |
parasparaṃ vartamānān drupadasyātmajāṃ prati
yo no 'nupraviœen mohāt sa no dvādaœavārṣikam
vane cared brahmacaryam iti vaḥ samayaḥ kṛtaḥ |
26 |
tad idaṃ draupadīhetor anyonyasya pravāsanam
kṛtaṃ vas tatra dharmārtham atra dharmo na duṣyati |
27 |
paritrāṇaṃ ca kartavyam ārtānāṃ pṛthulocana
kṛtvā mama paritrāṇaṃ tava dharmo na lupyate |
28 |
yadi vāpy asya dharmasya sūkṣmo 'pi syād vyatikramaḥ
sa ca te dharma eva syād dāttvā prāṇān mamārjuna |
29 |
bhaktāṃ bhajasva māṃ pārtha satām etan mataṃ prabho
na kariṣyasi ced evaṃ mṛtāṃ mām upadhāraya |
30 |
prāṇadānān mahābāho cara dharmam anuttamam
œaraṇaṃ ca prapannāsmi tvām adya puruṣottama |
31 |
dīnān anāthān kaunteya parirakṣasi nityaœaḥ
sāhaṃ œaraṇam abhyemi roravīmi ca duḥkhitā |
32 |
yāce tvām abhikāmāhaṃ tasmāt kuru mama priyam
sa tvam ātmapradānena sakāmāṃ kartum arhasi |
33 |
vaiœaṃpāyana uvāca |
33 |
evam uktas tu kaunteyaḥ pannageœvarakanyayā
kṛtavāṃs tat tathā sarvaṃ dharmam uddiœya kāraṇam |
34 |
sa nāgabhavane rātriṃ tām uṣitvā pratāpavān
udite 'bhyutthitaḥ sūrye kauravyasya niveœanāt |